Monday, February 25, 2013

Японоос социализм үнэртдэг үү?

Соц нийгмийн үед бүх юм хаалттай мэдээлэл гадагшаа дотогшоо ч явж болохгүй бодсон санаснаа ч илэрхийлж чадахгүй гэх мэт сул талууд зөндөө байсан байх л даа. Гэхдээ бас сайхан зүйлс байжээ.
-Соц нийгмийн үед хүүхдүүд ах захаа мэддэг байж, ахмад хүнийг хүндэлдэг байж. Одооны ахлах сургуулийн байтугай бага ангийн хүүхэд хүртэл сургуулийнхаа цэвэрлэгчийг хэл амаар доромжилсон хэрэг сонсогдож л байх юм. Ээж шиг нь эмээ шиг нь хүнийг шүү. Тэгэхээр ахлах ангийнхан нь орцны үүдэнд битгий шүлсээ хаяад бай гэхээр хуц гэх нь аргагүй ч юм даа.
-Хүүхдүүд гадаа тоглохдоо айх аюулгүй байжээ. Би чинь гэрээ цэвэрлэчихээд дүүгээ дагуулаад оройн хоол хүртэл гадаа тоглодог байж билээ. Зуны орой сайхан шүү. Байрны гадаа хөгшид хүүхдүүд бужигналдаад. Аав ээж ажлаасаа ирэн иртэл тэгээд гадаа л байж байдаг байлаа. Согтуу галзуу хүн ч байхгүй, дайраад ороод ирэх машин тэрэг ч байхгүй. Ер нь аюул одооныхтой харьцуулахад харьцангуй бага байж. Одоо бол би лав 2 хүүхдээ хоёулахныг нь гадаа гаргаж чадахгүй ээ. Нэг согтуу нь байрны гадаа машинтайгаа хурдтай ороод ирвэл яах юм, нэг сэтгэцийн өвчтэй нь хүүхэд айлгаж ичээвэл яах юм гээд бөөн сэтгэлийн дарамт.
-Хүн бүр хор найруулалгүй урдах ажлаа үнэнчээр хийдэг байсан байхаа. Одоо чинь авч байгаа цалин нь амьдралд нь хүрэхгүй болохоор бас өөрийн шуналаасаа болоод хүн бүр ажлын байраа ашиглан ахиу мөнгө олох арга сэддэг болчихсон юм шиг байгаан. 100 айлын иргэний бүртгэл дээр явж байсан чинь 2 хүн хоорондоо тэгэж ярьж байсан "Эд нар чинь өдөр нь хувийн ажлаа шөнө нь эсвэл амралтын өдрөөр улсын ажлаа хийчихдэг юм шүү дээ" гэж. Мэдээж хошигнол байх л даа. Гэхдээ л үнэний ортой байх. Энэ татварын газрынхны дуулианыг харж байхад. Хэдэн төгрөг гэчихэв ээ, тооны машинд ч томдохоор мөнгөн дүн дуулдаад байх юм.
-Хот маань соц нийгмийн үед их цэвэрхэн байжээ. Үе үе суботник гээд л зарладагсан. Манайхаас айлын томоороо би л гардаг байлаа. Тэгээд айлын хүмүүстэйгээ нийлээд байрны гаднахаа зад цэвэрлэдэг байж билээ. Байрны дарга ...хүү гуай майжиг майжиг алхалаад "За одоо болно доо хүүхдүүд ээ" гээд явж байдагсан. Одоо ч орцны жижүүрт л найдаад юун суботник. Орцны үүдэн дэх цэцгийн мандал гэж тамхины үнсний сав шиг л юм байдаг болж. Очиж байгаад би харин тэнд нь цэцэг тарина гэж бүр заначихаад байгаа.
-Дүрэм журам хууль тогтоол яг дүрэм журмын дагуу үйлчилдэг байжээ. Одоо ямар сайндаа л Монголын хууль 3 хоног гэдэг үг гартлаа хуулиа хэрэгжүүлж байхав дээ.
Японд ирээд ажиглаж байхад дээр дурьдсан соц нийгмийн үеийн дурсамжууд харагдаад байх юмаа.
-Уламжлалаа дагаад ч тэр сургалт хүмүүжлийн ачаар ч тэр Япончууд ахмад ах зах хүнээ маш их хүндэтгэнэ. Хүүхдүүдийг заавал мэндчилж сургаж байна, ёслож сургаж байна. Ахмад хүнийг хүндэтгэх бол дээд зэргийн. Ахмад хүн юм хэлбэл юун тэгэж өөдөөс нь юм хэлэх.
-За гадаа тоглоход санаа зовох юм юу ч алга. Гараад л алга болно. Тэгээд хамаа намаагүй тоглуулахгүй, орой 5 цаг болонгуут гудамжинд байрлуулсан цагаан хоолойгоор хот даяараа дуу яваад хүүхдүүдийг гэртээ ор гэж дохио өгнө. Ороогүй хүүхдүүдийг нь ойр хавийн байшингийн сайн дурын харуул өвөө эмээ нар хөөгөөд оруулчихна. Үүнийг харахаараа манай хүн яг соц нийгмийн үе санаанд ороод байх юм гээд байдаг юм.
-Хааяа хот даяараа эсвэл тухайн хороо хорин нь ч гэх юмуу зохион байгуулаад бүх нийтээрээ цэцэрлэг парк саадан дахь хогоо цэвэрлэх аян зохион байгуулдаг юм. Тэр нь бас их хөөрхөн урамшуулалтай. Нэг уут дүүрэн хог түүвэл нэг ширээний сальфетка ч өгдөг юмуу. Ер нь орчин нь маш цэвэрхэн, хот тохижилтынхон байнга цэвэрлээд байгаа нь харагдахгүй ч хүмүүс нь ч хог тарьдаггүй, унагаасан хогоо бушуухан авчих ухамсартай байх юмаа.
-Дүрэм бол дүрэм, хууль бол хууль шүү дээ. Бүр ясын яс. Уучлаарай манайх ийм дүрэмтэй гээд тас гүрийчихнэ. Тэр дүрэм журмаасаа гадуур юм хийнэ гэж ойлголт байхгүй. Заримдаа энэ нь хүний сэтгэхүйг хэт хайрцаглаад барьчихсан юм шиг санагдаад байдаг юм.
Санаанд орж байгаа нь энэ хэд байна.

9 comments:

Anonymous said...

yapon humuus hezee ch hudlaa heldeggui mash tusarhag, hunees tuslamj avsan ch zaaval hariug n baridag..hezee ch hund muugaa uzuulehgui ulsuj uhej sab ch hunees mungu guihgui geed ulsuj uhetsgeedeg..yasnii hudulmurch gansthan tsunh hiih gej 20 jil ajilladag..gants l dutagdal bii hund setgelee needeggui..yu bodoj bgaaga hund heldeggui hariltsagch taldaa taaruulj haritsdag ene n ergeed mash ih stress hurimtluuldag..

Piglet said...

Социалист улсуудыг чинь коммунизмыг алгассан гээд байдаг биз дээ. Японыг алгасаагүй гэж үзвэл ардчилсан чөлөөт орон мөртлөө бидний бага үе шиг нийгмийн байдал нь социализмын үе шиг дэг журамтай. Энэ нь нийгэм нь ийм байвал хамгийн тохиромжтой гэдгийг харуулаад байх шиг. Гэсэн хирнээ бусад бүх юм нь ардчилсан орон шиг нээлттэй, чөлөөтэй.

Anonymous said...

Амьдралд тану хамгийн сайн сайхныг хүсэн ерөөе Ногоохон эгээ минү.

Anonymous said...

bi yaponii nileen gaigui company d ajilladag..yapon company d ajild orood uridnii,yapon hun ajilsag hicheengui,tusarhag bla bla buh tosoolol ers oorchlogdson.
/hudalch/zusar/companiasaa hulgai hiine,jishee ni hii zangyo hiine, tomiloltoo hudlaa bichne,neg muu bento nii mongiig hurtel heden tog hudlaa nemj bichij avna/, tsagaa barina gej gonjiin joo, ajilaaraa arhi uuval yahav zaluuchuud ni irne, 10 jilees deeesh bolsonuud ni damppuraad udees hoish irne geed mongcoldhuudaas yalgarah yum barag baihgui sh de...kk..

harin ene buhnee mash sain nuuj chaddag..oyutan baihad ch yapon niiigmiin unen torhiig medej chaddagguim do...amjilt!

hina said...

haa gazar ene deed hunii bichsen shig yumnuud bj l bna, mgld ch deer uyed tiim yumnuud bj l bsn,uuruu uchira oloogui bj bhda yum ni goy sanagdangut tugs lag saihan setgeltei gd l durara bodchihood odoo bolhor gachin yumnud ged uurlad uzen yadad bh hereg bnu, ireeduige batalgaatai bolgoj odoo hooloo olj idej bgaa gazraa muulad kanshaano setgel bhgui hun tgd naad muulad bgaa jpnuudtaigal adilhan hun bga biz de bodvol,




deer uyed nere mgld saihan bsn shuu gadaa togloh guee mun durtai hool bolchihood duudad bhad l orku zugatan barin naizuudtaiga toglodog aih yumgui amar amgalan bj de, ardchilal dunguj ehled bsn 90-d ond shde, odoo bol gadaa togloy gsn ch oligtoi ch talbai ni bhgui bga heden togloom ni huuhed berteechihmer l aimar bolchihson hetsuu bolson bna lee,humuus amijirgaanasa deehsled uur yum bodoh seheetei bolhooroo l orchin toirnoo anzaarch ehleh bhda,

Anonymous said...

hi,hina

bi muulsangui..gazar deeree yamar baidgiig l hellee..oyutan hun baih, ajil hiih 2 tenger gazar shig yalgaatai l geh gesii...manaihand yapon hun l geheer ajilsag hicheengui ene ter gsn stereotype bdag bolohoor...

Anonymous said...

социалимзтай биш япон хүмүүсийн ухамсар, ёс зүй, соёлтой холбоотой зүйлийг холиод бичжээ.

edna said...

сайтар зохион байгуулсан социалист нийгэм гэж сонссон юм бн.
үнэний ортой.
соц үе шиг мэдээлэл өгдөг, таагүй хөршийнхөө талаар цагдаад мэдээлэх гм

Isaac said...

Loved readingg this thanks