Очоод хийх зүйлс

Ерөнхийд нь хувийн ба хувьсгалын гэж 2 ангилж байгаан. Эхлээд хувийн ажлаа ярьдаг юмуу.
- 2 хүүхдээ монгол сургуульд нь оруулж зүгшрүүлэх.
Гадагшаа гэр бүлээ авч явсан чинь юм үзээд нүд тайлаад сайхан байгаа ч хүүхэд эх хэл соёлоосоо эрс холддог юм байна. Манай 2 одоо монголоор ярих гэж алаад хаяж байна шд. Охин эмчийн үзлэг гэж хэлэх гээд "эмнэлгийн үзэлбэр, эмчийн үзлэлт, эмчийн үзүүлэн..." гэх мэтээр монгол гэхэд ч хэцүү биш ч гэхэд хэцүү юм яриад байх юм. За хүү бол өөрт тохиолдсон нэг юмаа хэлэх гэж хошин шогийн тоглолт тоглоод унана. Уг нь би орой болгон ном уншиж өгөөд байгаа шдээ. Охин дүрс үсэг бичсээр байгаад монгол бичгийн хэв нь ёстой авах юмгүй болж байна. Ядаж байхад дөнгөж 2-р ангидаа оронгуутаа энд хүрээд ирсэн бичгийн хэв нь зүгширч амжаагүй байсан. Хүүхдүүдээ буцаад монгол сургуульд нь сургаж дасгахад дор хаяж 6 сар элбэг зарцуулах байхаа. За тэгээд ямар сургуульд сургах уу, сургалтын төлбөр гээд л...
- Би өөрөө ажил олж хийх.
Нээрээн би чинь одоо яанаа. Хуучин ажилдаа буцаж орно гэж хүмүүс ойлгоод байдаг юм. Манайх чинь хэт ардчилсан газар, юу гэж тэгэж хүний ажлын байрыг 2 жил хадгалаад сууж байхав, бас буцаад ирж байгаа хүнийг шууд ажилд нь буцаагаад авдаг тийм систем байхгүй. Ажлын байр гарвал шалгаруулалт зарлаад бусад хүмүүстэй хамт өрсөлдөөд орж чадвал тэр, чадахгүй бол уучлаарай. Яахав урьд нь энд ажиллаж байсан гэдэг нь ажлын туршлага дээр л давуу тал болно. Яг үнэнийг хэлэхэд манай гэрт нөхрийн орлогыг байр машин тавилга электрон бараа хүүхдийн төлбөр гэх мэт томоохон хөрөнгө оруулалтанд зарцуулж миний орлого өдөр тутмын хоолны мөнгө болдог болохоор би чинь цалингаас үнэн хараат аа. Тийм болохоор төрийн албаны бага цалингаар амьдарч чадахгүй л болов уу, гэтэл миний доор дурьдах хувьсгалын ажил намайг төрийн албанд ажиллахыг шаардаад байгаа юм. За дөхөж байтал учир нь олдох байгаа.
- Family planning
Очоод нэг 2-3 жил болж байгаад 3 дахь хүүхдээ гаргана. Хүн амаа өсгөе гэж бодож байвал гэр бүл 2-с дээш хүүхэдтэй байх ёстой гэнэ. 2 хүүхэдтэй байлаа ч хүн амын өсөлтийн индекс 0 л байдаг юм байна, учир нь аав ээж нь хөгшрөөд байхгүй боллоо гэхэд 2 хүүхэд тэднийхээ л тоог нөхдөг учраас нийт хүн амын тоо өсдөггүй юм байна. Тиймээс боломжтой гэр бүлүүд бол дор хаяж 3 хүүхэдтэй болох хэрэгтэй гэж байна шүү. Улс орнууд нийгмийн дундаж давхаргынхны хүүхдийн тоонд их анхаарал хандуулдаг юм байна, тэднийг л аль болох олон хүүхэдтэй болгомоор байдаг гэнэ. Харин хэт ядуу, нийгмийн эмзэг давхаргынхан өсөж үржээд байвал хэцүү гэнэ. Бөөн ажилгүй боловсролгүй ядуу хүмүүс л нэмэгдээд байдаг, нийгэмд сайн сайхан юм авчирдаггүй гэнээ.
Хувьсгалын ажил
-Гэр хорооллын эрүүл ахуйн стандарт
Миний гол зорилго бол гэр хорооллын нөхцлийг сайжруулах юм шүү дээ. Алийн бүгд нүх ухаад шууд бие засдаг, түүхий нүүрс түлж угаартаж суудаг, өвлийн хүйтэнд хөлдөх гээд зуны халуунд шатах гээд жаахан бороо орохоор урсчих гээд, харанхуй гудамжаар бүдчээд явж байхав дээ. Ядаж л гэр хорооллын нэг аятайхан жорлонгийн стандарттай болъё л доо. Яг л тэр стандартын дагуу л барих ёстой.
-Хогийг ялгадаг болох
Бүх ахуйн хогийг ялгадаг болгомоор байна. Энэ чинь нээг их тийм хэцүү дааж давшгүй нүсэр улстөрийн бодлого шаардсан зүйл биш шүү дээ. Хүнсний хог ба бусад гээд 2 ангилчихвал эхний ээлжинд их том дэвшилт. Бүх хогийн саваа 2 болгоод, айлууд 2 ууттай хог гаргаж хаядаг байхад л болоо. Дараа нь бусад хогийг нь ялгадаг болно биз. Яаж харин ийм болгох вэ. Очоод л хөлөө хүрэх газраар явж хүн амьтантай уулзана даа. 
-Орцныхоо гадна ёстой занаж байгаад цэцэг зүлэг тарина даа. Манай орцны үүд гэж зэрлэгэндээ даруулсан нуль шороо байдаг байсан, бодвол хэвээрээ л биз. Би хааяа мандлын цэцгийн үр аваад 1 давхрын айлдаа цацчихаарай гээд өгдөг байсан. Одоо очоод 2 хүүхэдтэйгээ газрыг нь цэвэрлээд янзалж байгаад зүлэг цэцэг тарина.
-Усны нөөц
Гадаргын ус хэрэглэдэг болмоор байх юм. Манай улсын, үгүй ядаж УБ-ын усны нөөц хэр байгааг судалж нийтэд ил тод болгомоор байна. Туул голоо тордож байгаад яваандаа гадаргын ус хэрэглэдэг болох юмсан. Бүх газрыг усны тоолууртай болгож усны үнийг нэмэх хэрэгтэй. Гэр хорооллын усны үнийг буулгах биш байрны усны үнийг нэмэх хэрэгтэй шд. Хаянхярваа гэж дурак мөрөөрөө далд орохгүй тэгэж тэнэгтсэн шүү дээ. Усны газрынхан нь ч эсэргүүцээд боож үхэхгүй юугаа ч хийцгээж байсан юм. Би энд боож үхэх гэж байхад.
-Хөрсний бохирдлын шинжилгээ
УБ хотын бүрэн хэмжээний хөрсний шинжилгээ хийлгэмээр байна. Хэр зэрэг бохирдож байгаан, бид юун дунд амьдарч байгаагаа мэдмээр байна шд. За агаарын бохирдол бол 12-р 1-р саруудад байж болох дээд хэмжээнээс 100-150 дахин хэтэрдэг юм шүү дээ. 2 дахин ч биш, 100-аар биш, 100 дахин. Агаарын чанар муу биш, маш муу биш, хүний биед онц ноцтой хортой, аюултай түвшинд хүрдэг. Бүр манай өмнөх гадаад дарга би ийм аймаар агаартай газар амьдарч чадахгүй өөр улс руу томилж өгөөч гэсээр байгаад явсан шүү дээ. Энэ муу агаар дахь хүнд металууд хортой бодисууд хөрсөн дээр бууж л байж таараа.
-Агаарын бохирдол ба эрүүл мэнд
Агаарын бохирдол хүн амын эрүүл мэндэд хэрхэн нөлөөлж байгааг судалмаар байна. Жил болгон хичнээн хүүхэд ханиад нь хүндэрч хатгаа болж эмнэлэгт хэвтэж байна, хичнээн хүн тоос шороо шарилжны харшил шинээр тусч байна, хичнээн хүн уушгины хорт хавдар тусч байна, үүнд агаарын бохирдол нөлөөлж байна уу. Одоо болтол нэгдсэн судалгаа байхгүй байгаан. Эсвэл байдаг ч олон нийтэд мэдэгдэхгүй байна.
Энэ хувьсгалын ажлуудыг шууд очоод пижигнэтэл хийгээд унахгүй байх л даа. Гэхдээ болгохын төлөө зүтгэж тодорхой хэмжээгээр өөрийн хувь нэмрээ оруулмаар байна. 
Гэх мэт зөндөө санаж бодсон зүйлс байна. Очоод үзэж тарна даа. Монгол яваад ирсэн найзаасаа монголд ямар байна гэсэн амьдрал буцалж байна гэсэн, очиж амьдрал буцалгах юмсан.