Сонин юмаа

Өнөөдөр чухал пресентацитай түүнийгээ бэлдээд нойр муутай хоноод өглөө сургууль дээр очоод дэн дун амьтан юмаа бичиж байсан чинь нөхөр монголоос залгаад болдоггүй ээ. Шууд ингэж залгана гэдэг чинь чухал онц яаралтай хэрэг гарсан гэсэн үг. Яав аа гэсэн чинь ээж нэг юм яриад байнаа охин хаана байна гэлээ. Гайхаад охин хичээл дээрээ л байгаа шдээ ээж юу гээв гэсэн чинь "Ээжийн сая талийгаач болсон ах нь зүүдэнд нь орж ирээд Наранд охиноо битгий аялалд явуулаарай гэж хэл гээд дахин дахин хэлээд байсан гэнээ, ээж охин чинь ойрд аялал зугаалганд явах уу гэж байна" гэв. Дотор палхийлээ. Би ч уг нь мухар сүсэгтэй хүн биш л дээ. Хэрвээ ямар нэг аялал зугаалганы сураг ажиг байгаа ч үгүй бол би энэ яриаг огт тоохгүй өнгөрөх байлаа. Нас барсан хүмүүс маань гуйгаад зүүдэнд аль орж ирэхийг тэр гэхэв л гэж бодох байлаа /Нас барсан хүн зүүдлэгдэнэ гэдэг нь араас нь маань уншиж өгөөч гэж гуйж байгаа юм гэсэн/. Гэтэл ирэх 11 сарын 16-нд сургуулиас зохион байгуулдаг гадаад оюутнуудын автобустай аялалд би 2 хүүхэдтэйгээ явна гээд дөнгөж өчигдөр бүртгүүлсэн юм. Сонин юмаа. Энэ зүгээр санамсаргүй давхцал уу эсвэл учир жанцантай зүйл үү?
Блогоор энд тэндгүй хүмүүс сүнс сүлд зүүд зөнгийн тухай биччихсэн байх юм.

Ядаргаа, сонин мэдрэмж, дуу

Ойрд хичээлээ шөнө сууж хийгээд байсан чинь ядраад тэгэж байгаа юм байлгүй хоолой дээр юм тээглэчихээд зүгээр болохгүй юм. Найзаасаа асуусан чинь ядрахаар тэгэж улаан хоолой нарийсдаг гэнээ. Би чинь өглөө 7-д босч охиноо хичээлд нь явуулчаад дараа нь хүүгээ босгож аваад хоёулаа сургууль руу дугуйдаад цэцэрлэгт нь оруулчаад 9 цагт лаб руугаа орж юмаа хийж байгаад орой 4 юмуу 5 цагт хүүгээ аваад ирж гурвуулаа хоолоо хийж идчихээд гэр орны ажил ус цасанд оруулах юм хум угаах хүүхдийн хичээл давтуулах гэсээр байгаад орой болохоор хоёр хүүхдээ унтуулчихаад арай гэж нэг юм завтай болж шөнө 12-с хойш нэг сайхан нам гүмд анхаарлаа төвлөрүүлж байж хичээлээ хийх боломж олдох юм. Тэгсээр байгаад арай гэж шөнө 2 заримдаа 3-т унтана. Сүүлийн долоо хоног бол дандаа 3т унтсан. Ойрд нэг л сонин болчлоо. Оройн хоолоо идчихээд өөрөө мэдэлгүй шууд ширээнийхээ доор газар нам уначихаад байна. Нэг мэдсэн шүлсээ гоожуулчихсан унтаж байх юм. Босоод ирэхээр нээх сонин мэдрэмж төрөх юмаа. Архи уусан хүмүүс тасарлаа гэж яриад байдаг бодвол ингэдэг байх даа гэж бодохоор инээд хүрээд. Бүр нөхөртэйгээ видео коол хийж байгаад тасраад уначихсан байгаа юм. Нөхөр гайхаад ээж нь хааччихваа гэсэн ширээн доогуур унтаж байнаа гэсэн гэнэ.
Дараагийн мэдрэмж нь энэ клипийг үзэхээр л ховсдуулаад байгаа юм шиг нэг сонин мэдрэмж төрөөд дахин дахин үзээд байнаа. Ямар ч гоё зураг авалт cinematography юм, ямар ч гоё аялгуу аранжировка юм. Яг энэ клип нь л гоё. Нөгөө клип нь бас жинхэнэ дуу нь үүнийгээ гүйцдэггүй.

1. Train - 50 ways to say goodbye 
2. Passion Pit - Take a walk
3. Pink - Blow me one kiss
4. The Wanted - Chasing the sun
5. Rihanna - Diamonds
6. One republic - Feel again
7. Maroon 5 - Payphone
8. Fun feat. Janelle Monae - We are young
9. One direction - What makes you beautiful
 Гэрт хүн байхгүй бол хөгжмөө чангалаад эсвэл чихэвчээр чанга сонсоорой.

Вакцин гаргаж авах юмсан

Ахлах ангийн охин архинаас болж нас барсан хэргийг сурвалжлахаар очсон сэтгүүлч тэр сумыг тэр чигээрээ архин далайд зүгээр л живчихэж гэж уулга алдаж. Ганц тэр сум ч биш ер нь л манай улс архинд бүр живлээ. Улс орны аюулгүй байдлын тухай ярих хэмжээнд хүрээд байгаа биз дээ. Бүр монгол хүний ген удмын санд нөлөөлж эхэлсэн ч байж магад.
Тэгээд би бодлоо л доо. Миний цуснаас анти-этанол вакцин гаргаж авч болдоггүй юм байх даа. Архины албадан эмчилгээнд хэрэглэдэг. Тэгвэл мөн гоё юм болно доо. Амиа хорлоход хэрэглээд унадаг юм болов уу.
 

Очоод хийх зүйлс

Ерөнхийд нь хувийн ба хувьсгалын гэж 2 ангилж байгаан. Эхлээд хувийн ажлаа ярьдаг юмуу.
- 2 хүүхдээ монгол сургуульд нь оруулж зүгшрүүлэх.
Гадагшаа гэр бүлээ авч явсан чинь юм үзээд нүд тайлаад сайхан байгаа ч хүүхэд эх хэл соёлоосоо эрс холддог юм байна. Манай 2 одоо монголоор ярих гэж алаад хаяж байна шд. Охин эмчийн үзлэг гэж хэлэх гээд "эмнэлгийн үзэлбэр, эмчийн үзлэлт, эмчийн үзүүлэн..." гэх мэтээр монгол гэхэд ч хэцүү биш ч гэхэд хэцүү юм яриад байх юм. За хүү бол өөрт тохиолдсон нэг юмаа хэлэх гэж хошин шогийн тоглолт тоглоод унана. Уг нь би орой болгон ном уншиж өгөөд байгаа шдээ. Охин дүрс үсэг бичсээр байгаад монгол бичгийн хэв нь ёстой авах юмгүй болж байна. Ядаж байхад дөнгөж 2-р ангидаа оронгуутаа энд хүрээд ирсэн бичгийн хэв нь зүгширч амжаагүй байсан. Хүүхдүүдээ буцаад монгол сургуульд нь сургаж дасгахад дор хаяж 6 сар элбэг зарцуулах байхаа. За тэгээд ямар сургуульд сургах уу, сургалтын төлбөр гээд л...
- Би өөрөө ажил олж хийх.
Нээрээн би чинь одоо яанаа. Хуучин ажилдаа буцаж орно гэж хүмүүс ойлгоод байдаг юм. Манайх чинь хэт ардчилсан газар, юу гэж тэгэж хүний ажлын байрыг 2 жил хадгалаад сууж байхав, бас буцаад ирж байгаа хүнийг шууд ажилд нь буцаагаад авдаг тийм систем байхгүй. Ажлын байр гарвал шалгаруулалт зарлаад бусад хүмүүстэй хамт өрсөлдөөд орж чадвал тэр, чадахгүй бол уучлаарай. Яахав урьд нь энд ажиллаж байсан гэдэг нь ажлын туршлага дээр л давуу тал болно. Яг үнэнийг хэлэхэд манай гэрт нөхрийн орлогыг байр машин тавилга электрон бараа хүүхдийн төлбөр гэх мэт томоохон хөрөнгө оруулалтанд зарцуулж миний орлого өдөр тутмын хоолны мөнгө болдог болохоор би чинь цалингаас үнэн хараат аа. Тийм болохоор төрийн албаны бага цалингаар амьдарч чадахгүй л болов уу, гэтэл миний доор дурьдах хувьсгалын ажил намайг төрийн албанд ажиллахыг шаардаад байгаа юм. За дөхөж байтал учир нь олдох байгаа.
- Family planning
Очоод нэг 2-3 жил болж байгаад 3 дахь хүүхдээ гаргана. Хүн амаа өсгөе гэж бодож байвал гэр бүл 2-с дээш хүүхэдтэй байх ёстой гэнэ. 2 хүүхэдтэй байлаа ч хүн амын өсөлтийн индекс 0 л байдаг юм байна, учир нь аав ээж нь хөгшрөөд байхгүй боллоо гэхэд 2 хүүхэд тэднийхээ л тоог нөхдөг учраас нийт хүн амын тоо өсдөггүй юм байна. Тиймээс боломжтой гэр бүлүүд бол дор хаяж 3 хүүхэдтэй болох хэрэгтэй гэж байна шүү. Улс орнууд нийгмийн дундаж давхаргынхны хүүхдийн тоонд их анхаарал хандуулдаг юм байна, тэднийг л аль болох олон хүүхэдтэй болгомоор байдаг гэнэ. Харин хэт ядуу, нийгмийн эмзэг давхаргынхан өсөж үржээд байвал хэцүү гэнэ. Бөөн ажилгүй боловсролгүй ядуу хүмүүс л нэмэгдээд байдаг, нийгэмд сайн сайхан юм авчирдаггүй гэнээ.
Хувьсгалын ажил
-Гэр хорооллын эрүүл ахуйн стандарт
Миний гол зорилго бол гэр хорооллын нөхцлийг сайжруулах юм шүү дээ. Алийн бүгд нүх ухаад шууд бие засдаг, түүхий нүүрс түлж угаартаж суудаг, өвлийн хүйтэнд хөлдөх гээд зуны халуунд шатах гээд жаахан бороо орохоор урсчих гээд, харанхуй гудамжаар бүдчээд явж байхав дээ. Ядаж л гэр хорооллын нэг аятайхан жорлонгийн стандарттай болъё л доо. Яг л тэр стандартын дагуу л барих ёстой.
-Хогийг ялгадаг болох
Бүх ахуйн хогийг ялгадаг болгомоор байна. Энэ чинь нээг их тийм хэцүү дааж давшгүй нүсэр улстөрийн бодлого шаардсан зүйл биш шүү дээ. Хүнсний хог ба бусад гээд 2 ангилчихвал эхний ээлжинд их том дэвшилт. Бүх хогийн саваа 2 болгоод, айлууд 2 ууттай хог гаргаж хаядаг байхад л болоо. Дараа нь бусад хогийг нь ялгадаг болно биз. Яаж харин ийм болгох вэ. Очоод л хөлөө хүрэх газраар явж хүн амьтантай уулзана даа. 
-Орцныхоо гадна ёстой занаж байгаад цэцэг зүлэг тарина даа. Манай орцны үүд гэж зэрлэгэндээ даруулсан нуль шороо байдаг байсан, бодвол хэвээрээ л биз. Би хааяа мандлын цэцгийн үр аваад 1 давхрын айлдаа цацчихаарай гээд өгдөг байсан. Одоо очоод 2 хүүхэдтэйгээ газрыг нь цэвэрлээд янзалж байгаад зүлэг цэцэг тарина.
-Усны нөөц
Гадаргын ус хэрэглэдэг болмоор байх юм. Манай улсын, үгүй ядаж УБ-ын усны нөөц хэр байгааг судалж нийтэд ил тод болгомоор байна. Туул голоо тордож байгаад яваандаа гадаргын ус хэрэглэдэг болох юмсан. Бүх газрыг усны тоолууртай болгож усны үнийг нэмэх хэрэгтэй. Гэр хорооллын усны үнийг буулгах биш байрны усны үнийг нэмэх хэрэгтэй шд. Хаянхярваа гэж дурак мөрөөрөө далд орохгүй тэгэж тэнэгтсэн шүү дээ. Усны газрынхан нь ч эсэргүүцээд боож үхэхгүй юугаа ч хийцгээж байсан юм. Би энд боож үхэх гэж байхад.
-Хөрсний бохирдлын шинжилгээ
УБ хотын бүрэн хэмжээний хөрсний шинжилгээ хийлгэмээр байна. Хэр зэрэг бохирдож байгаан, бид юун дунд амьдарч байгаагаа мэдмээр байна шд. За агаарын бохирдол бол 12-р 1-р саруудад байж болох дээд хэмжээнээс 100-150 дахин хэтэрдэг юм шүү дээ. 2 дахин ч биш, 100-аар биш, 100 дахин. Агаарын чанар муу биш, маш муу биш, хүний биед онц ноцтой хортой, аюултай түвшинд хүрдэг. Бүр манай өмнөх гадаад дарга би ийм аймаар агаартай газар амьдарч чадахгүй өөр улс руу томилж өгөөч гэсээр байгаад явсан шүү дээ. Энэ муу агаар дахь хүнд металууд хортой бодисууд хөрсөн дээр бууж л байж таараа.
-Агаарын бохирдол ба эрүүл мэнд
Агаарын бохирдол хүн амын эрүүл мэндэд хэрхэн нөлөөлж байгааг судалмаар байна. Жил болгон хичнээн хүүхэд ханиад нь хүндэрч хатгаа болж эмнэлэгт хэвтэж байна, хичнээн хүн тоос шороо шарилжны харшил шинээр тусч байна, хичнээн хүн уушгины хорт хавдар тусч байна, үүнд агаарын бохирдол нөлөөлж байна уу. Одоо болтол нэгдсэн судалгаа байхгүй байгаан. Эсвэл байдаг ч олон нийтэд мэдэгдэхгүй байна.
Энэ хувьсгалын ажлуудыг шууд очоод пижигнэтэл хийгээд унахгүй байх л даа. Гэхдээ болгохын төлөө зүтгэж тодорхой хэмжээгээр өөрийн хувь нэмрээ оруулмаар байна. 
Гэх мэт зөндөө санаж бодсон зүйлс байна. Очоод үзэж тарна даа. Монгол яваад ирсэн найзаасаа монголд ямар байна гэсэн амьдрал буцалж байна гэсэн, очиж амьдрал буцалгах юмсан.

Монгол эмэгтэйчүүд хүчирхэг үү хүчирхэг

Лаос охины төрсөн өдрийг энэтхэг хятад монгол япон грек охидууд тэмдэглэлээ. Хөзөрдсөн чинь би хамгийн сүүлийн байранд орсон. Би ер нь хөзөр тоглож мэддэггүй юмаа. Бага байхад аав ээж хоёр хөзөр чинь ажилгүй хүний тоглоом, тэрний оронд шатар тогло гээд ер тоглуулдаггүй байсан болохоор ганц ч хөзрийн тоглоом мэддэгүй байлаа. Их сургуульд ангийнхантайгаа ийш тийшээ явахдаа л аль нь алинаасаа том хөзөр гэдгийг заалгасан байх шүү. 

За тэр яах вэ, гол яриандаа оръё. Өнөө лаос охины төрсөн өдрөөр манай хоёр хүүхэд ярианы гол сэдэв болчлоо. Тэгсэн манай энэ интернэйшнл найзууд намайг супер ээж гэнээ. Яагаад гэсэн, чам шиг хоёрын хоёр хүүхдээ асраад тэгээд бараг ганцаараа /манай хүнийг хавраас хойш ирэн очин байгааг мэддэг юм/ гэр орноо авч яваад тэгээд дээр нь сургуульд сурдаг оюутан эмэгтэй ховор ер нь байдаггүй байх, бусад оюутнууд ч гэсэн чамайг их гайхдаг гэнээ. Хэхэ, энэ чинь монголд ердийн үзэгдэл би хэзээ ч үүнийг супер үйлдэл гэж бодож байгаагүй юм байна гэсэн чинь тэгвэл танай монгол эмэгтэйчүүд супер юм байна гэв. Тэрийг бол харин хүлээн зөвшөөрч болох юм. Нээрэн бодоод байсан манай монгол эмэгтэйчүүд их гүжирмэг сэтгэлийн хаттай амьдралын их ачааг нуруун дээрээ авч явж чаддаг мундаг юм байна даа л гэж бодлоо. Монголд нийгмийн аль ч түвшинд аль ч албан газар луу шагайхад гүйцэтгэх түвшинд дандаа эмэгтэйчүүд л хамаг ажлыг нугалж байна. Манай хуучин ажил хүртэл жолоочоос бусад бүх албан тушаалд эмэгтэй хүмүүс, ямар сайндаа жендерийн асуудал хурцаар тавигдаж байхав. Монгол эмэгтэйчүүд нөхөртөө хаягдсан ч, ажил нь бүтэлгүйтсэн, алдаж оносон ч, ер нь юу ч тохиолдож байсан хэзээ ч амьдралд бууж өгч хэзээ ч шантарч ухарч байгаагүй юм байна. Бид чинь хайр дурлал гэрлэлт үр хүүхэд гэр орны амьдралын хажуугаар ажил хичээл бизнес улстөр ер нь бүх юмыг зохицуулаад л явдаг. Япон ихэнх эмэгтэйчүүд хүнтэй суугаа л бол гэртээ хүүхдээ хараад суудаг, тийм болохоор нөхрөөс санхүүгийн хувьд бүрэн хараат байдаг болохоор нөхөр нь хаяад явахаар хүүхдээ алаад хаячихдаг, эсвэл хүүхэд гаргаад хэт стрессдэхээрээ бас хүүхдээ алаад хаячдаг сонин хүмүүс шүү дээ /байсгээд л хүүхдээ алсан эмэгтэйн тухай мэдээ гараад байдаг юм/. Лалын шашинтай орнууд нөхөр нь бүхнийг зохицуулна, эхнэр нь хүүхдээ хараад л хоолоо хийгээд л гэртээ сууж байна. Нөхөр нь үгүй болчихвол яадаг юм бол доо. Нэг бангладеш оюутан гэр бүлээ авчирсан чинь тэтгэлгийн мөнгө хүрэхгүй байна гэхээр нь эхнэрээ ажил хийлгээч гэсэн чинь нүд нь орой дээрээ гарсан шдээ. Тийм ойлголт байхгүй гэнээ, тэжээнэ гэж авч суусан л бол тэжээх ёстой гэнэ. Цаанаасаа нэг бодлого юмуу манай энэ хажуугийн лаос охины байдаг ус судлалын лабд бангладеш оюутан их байдаг юм. Япончууд бангладеш филиппин тайланд малайз улсуудад маш их тусламж өгдөг, олон төсөл хэрэгжүүлдэг, оюутнуудыг нь олноор авчирч сургадаг гэх мэт нэг бодлого явагдаад байгаа юмаа. Өө юу ярьж байгаад юу яриад явчив аа. 

За ямар ч байсан монгол эмэгтэйчүүд, эхчүүд хэзээ ч ямар нэг юм боллоо гээд хүүхдээ алж байгаагүй эсвэл хүүхдээ хаячихаад амиа хорлож байгаагүй, ямар ч нөхцөлд үр хүүхдээ өсгөхөө хэзээ ч супер мупер үйлдэл гэж боддоггүй, юу ч тохиолдож байсан амьдралд хэзээ ч бууж өгч байгаагүй юм байна л гэж бодлоо. Бидний түүхэнд хүртэл ухаантай улс орноо удирдаж байсан сайн сайхан хатдын бахдам түүх зөндөө л байна. Өнөөдөр ч гэсэн бидний дунд архичин эсвэл хаяад явсан нөхрөө хараад уйлж унжаад үхэж үрэгдээд суугаад байлгүй ганцаараа зүтгээд үр хүүхдээ гэр орноо аваад явж байгаа эмэгтэйчүүд зөндөө л байна, тэд ч гэсэн баатарлаг л гавъяа байгуулж байна гэж бодож байна.

Ээжийн маань яриа: "Чамайг төрөх үед ид социализмийн үе байлаа. Ажил таслах байтугай ажлаас хоцроход ч хичнээн нялх нойтон хүүхэдтэй байсан хамаагүй байсан юм. Аав бид хоёр чинь хадмынхаас тусдаа гарч байгаа нь энэ гээд ажлаасаа монгол гэр аваад одоогийн Баянзүрх дүүргийн тэнд хашаанд буучихсан. Өвлийн ид хүйтэн өглөө аав чинь жижүүрээс бууж ирээгүй, өглөө 5 цагт босоод цэв хүйтэн гэрт шүдээ зууж босоод гал түлж дулаацуулж байгаад чамайг сэрээгээд хөнжлөөр чинь боож тавьчихаад тэс хөлдчихсөн усны савнаас шанагаараа цөм цохиж байгаад ус авч цай чанадаг байлаа. 8 цагт ажил дээрээ гозойж байхын тулд 2 автобус дамжиж явж чамайг 120 мянгатад цэцэрлэгт чинь өгчихөөд буцаад 2 автобус дамжаад ажил дээрээ ирэхийн тулд өглөө 5-д босохоос өөр арга байгаагүй. Тэр үед ядаж байхад цэцэрлэг ачаалал ихтэй хадмаар яриулж байж олсон сул орон тоотой цэцэрлэг нь л тэр байлаа..."

Бүүр хэцүү амьдрал туулсан эх хүний хажууд юу ч биш л дээ. Гэхдээ би зүгээр монгол эмэгтэй хүн, эх хүн ямар их сэтгэлийн хаттай, тэвчээртэй, зоригтой, агуу, амьдралын төлөө тэмцдэг юм бэ гэдгийг л хэлэх гээд байна. Монгол эмэгтэйчүүдээ өөрсдөөрөө бахархацгаа. Бидний жирийн л өдөр тутмын амьдрал бусдын нүдэнд супер эмэгтэй шиг харагддаг юм байна. Хааяа бас юмыг сайн сайхнаар олж харах хэрэгтэй гэж байгаан шд.

Махсаж байна гэж жигтэйхэн

Нөхрийгөө ирэхэд нь нэг хааг тэр чигээр нь, нэг гуяыг шулаад аваад ир гэж захилаа шд. Аймаар махсаж байнаа. Намар болоод тэгэж байгаа юмуу угаасаа л монгол хүн болоод тэгэж байгаа юмуу сайхан чанасан мах эсвэл хорхог идмээр санагдаад байх юм. Чанасан хавирга сайхан шүү тийм ээ.
Бас банштай цай эсвэл сайхан гурилтай шөл идмээр байна. Эндэхийн махаар чинь тийм хоол хийж идэж болохгүй юм чинь. Нөхрийгөө бараг хаалгаар ороод ирэнгүүт нь алив махаа гаргаад ир чанаж идье гэж орилох нь ээ.
Хэзээ нэг цагт Гилийн хатан эгчтэйгээ чанасан толгой хувааж иднэ гэж бараг занаад л яваад байгаа шд. Иднэ дээ.

Машинд тамхи татах нь илүү хортой

Цонх нь онгорхой байсан ч, агааржуулагч нь ажиллаж байсан ч машинд тамхи татах нь агаар дахь хортой бодисын байж болох дээд хязгаарыг хэт давж байгаа тухай эрдэмтэд мэдээлж байна.

 Шотландын багийнхны 85 машинтай аялагчдын дунд хийсэн хэмжилтээр энэхүү хортой бодисын хэмжээ ДЭМБ-с тогтоосон хязгаарыг давж буй тухай үүнд хойд суудалд сууж яваа хүүхэд илүүтэй хорддог тухай Tobacco Control сэтгүүл мэдээллээ.

Хүүхдүүд харьцангуй хурдан амьсгалдаг, дархлааны систем нь гүйцэд хөгжөөгүй, дам тамхидалтаас өөрийн хүсэлтээр зайлах холдох боломжгүй байдаг нь ийнхүү тэднийг хохирогч болгож байна гэж Абердийний их сургуулийн доктор Шон Сэмпл хэлжээ.

Машины арын суудалд байрлуулсан төхөөрөмжөөр машин доторх агаарын чанарыг 10 минутаас 1 цагийн доторхи хугацаанд шалгасан байна. 85 машинаас 49-т нь тус бүр 4 хүртэл тамхи татсан байна. Эдгээр 49 машин дахь ширхэглэгт тоосонцорын /particle matter-2.5/ хэмжээ 85микрограмм/м3 байсан нь ДЭМБ-аас тогтоосон доторх /indoor/ агаарын бохирдлын хязгаар болох 25 микрограмм/м3-с даруй 3 дахин өндөр байсан байна.  Хэдийгээр эдгээр машин зарим нь цонхоо томоор онгойлгосон байсан ч, ганц ширхэг тамхи татсан ч агаарын бохирдлын хэмжээ тодорхой цэгүүдэд хязгаараас давж байжээ. Харин үлдсэн 36 тамхи татаагүй машинаас 34-д нь энэхүү үзүүлэлт дунджаар 7.4 μg/m3 байв. 

ДЭМБ-ын стандарт, агаарын бохирдлын дээд хязгаар нарийн ширхэглэгт тоосонцрын хувьд РМ2.5 - 25μg/m3, том ширхэглэгт тоосонцрын хувьд РМ10 - 50μg/m3 байдаг байна.

Тиймээс эцэг эхчүүдэд хүүхэд тань машинд яваа үед ямар ч тохиолдолд тамхи битгий татаж байгаарай гэж зөвлөе.

Эх сурвалж

Дашрамд Улаанбаатар хотын агаарын чанарын мэдээ оруулчихая. Хаанаас үүнийг хардагийг мэднэ биз дээ. ЭНД

 

Би чамд хайртай!

Хэдийгээр чи минь үүнийг олж уншихгүй ч гэлээ нэгэн биений минь тал болсон чамдаа би нь энэхүү бичлэгээ зориулж байна.
Анхны болзоондоо эргэлзэн байж очоод нүдэнд дулаахан бондгор бор залууг харахад их л дотно санагдсан юм. Тэр цагаас хойш тэр өдрөөс хойш бие биендээ ухаангүй дурлаж, дурлал маань хайр болон асч, нэг ч өдөр бие биенийхээ тухай бодолгүй нэг ч өдөр бие биенээ хайрлалгүй өнгөрөөсөн өдөр үгүй юм даа.
Амьдрал гэдэг тоглоом бишээ. Бидний хамтдаа өнгөрүүлсэн энэ он жилүүдэд хэцүү ч үе байсан, жаргалтай ч үе байсан. Хамгийн гол нь бид хамтдаа энэ бүхнийг туулан гараад өнөөдрийг хүртэл явж иржээ. Эцсийн эцэст амьдрал бол хайр итгэл хоёр дээр л тогтдог юм байна гэдгийг хоёулаа ойлгосон. Өнгөрүүлсэн он жилүүдээ харахад их юм шиг санагдавч өчигдөрхөн л анх уулзаж байсан юм шиг санагдах юм. Хамтдаа өнгөрүүлсэн энэ жилүүдэд бидний хайрын цэцгийг гандаалгүй услан тэтгэлцсээр байгаа чамдаа хичнээн их талархнам.
Хүний амьдралд муу сайн муухай сайхан олон зүйл л тохиолдоно. Тэр болгонд зөвхөн чамдаа итгэж зөвхөн чинийхээ талд л зогсох болно. Бусдын хар цагаан хэл ам, атаа хорсолтой нүдний хороос би чинь чамайгаа хамгаалахгүй бол өөр хэн хамгаалах билээ. Гэсэн ч эсрэгээрээ чи минь намайг бүхнээс хайрлаж хамгаалдгийг мэднээ хайр нь. Уул шиг түшигтэй уужуу сайхан жинхэнэ монгол эр хүн чинийхээ энгэрт хоёр хүүхэдтэйгээ эрх хурга шиг л тоглож байна. Санаад байна гээд нүднээс минь нулимс бөмбөрөнгүүт чинийхээ шаналж байгааг хараад уйлсандаа харамсах юм. Адилхан л хоёулаа санан бэтгэрч байж уйлж дуулж чамайгаа зовоодогтоо өөрийгөө буруутгаж сууна.
Чамдаа ямар их хайртай юм бэ. Зүрхнээс эцэс төгсгөл үгүй хөгжмийн аялгуу шиг, хязгаар үгүй өргөн тал шиг, зах нь харагдахгүй цэлэлзэх далай шиг л хайр гээч энэ зүйл урсан гарах юм. Өдий хүртэл зөвхөн чамдаа л итгэж чамайгаа л хайрласаар ирсэн, хайрлах ч болно. Бид гурав л чиний амьдралын утга учир гэж чиний минь хэлсэнтэй адил чи минь ч гэсэн миний амьдралын утга учир юм.
Өөр юунд ч санаа зоволгүй зорьсон зүйлдээ сэтгэлээ тавь даа хайр минь. Би нь чамайгаа ойлгоод хоёр хүүхдээ бөөцийлөөд хичээлээ сайн хийгээд санааг тань чилээлгүй хүлээж сууя.
Чамайгаа ямар их санаж байна гээч. Амьсгал давчдам чанга тэвэрдэг чинь, сахалтай эрүүгээрээ хатган үнсдэг чинь, шат өөд үүрээд гардаг чинь, миний хайраа гээд дууддаг чинь, өдөрт дор хаяж 3 удаа залгадаг чинь, өвөр дээрээ суулгаад эрхлүүлдэг чинь бүх юмыг чинь санан үгүйлнэ. 
Чамайг яг одоо залгах гэж байгааг чинь мэдэж байнаа хайр нь.
11 жилийн өмнөх энэ л өдөр танилцан учирч байснаа санаад энэхүү бичлэгийг тэрлэв.
2012 оны 10-р сарын 10.

High responsibility

Японд хувь хүний ч бай байгууллагын ч бай үүрэг хариуцлага түүнийгээ ойлгож ухамсарлах чадвар асар өндөр. Өчүүхэн зүйл дээр ч маш тодоор мэдрэгдэнэ.
Жишээ 1.
Хүүхдүүдтэйгээ Baskin Robinson-с мөхөөлдөс авч байлаа. Нэг залуухан охин үйлчилж байсан юм. Гэтэл өгдөггүй удаад байлаа. Гайхаад лангуун дээгүүр нь өнгийн харвал өнөө нэг ахимаг настай ажилчин мөхөөлдөс хутгадаг халбагаар арай дундуур мөхөөлдөс хутгаж аваад электрон жин дээр аягатай мөхөөлдөс тавьчихсан өнөө охинд нэг юм хэлээд тоо руу нь заагаад байна. Тэгснээ  ахиад нилээн ахиухан хутгаж аваад ахиад өөр аяганд хийж жинлэж үзээд охинд нэг юм хэлээд байна. Өнөө охин толгой дохиод тэр мөхөөлдсийг авч бид нарт өглөө. Миний ойлгосноор ажлын туршлагагүй охин өгөх ёстой жингээс арай бага хэмжээтэйг өгөх гэж байсан бололтой. Хал ажилчин үүнийг нь харчихаад жинд нь хүргэж үйлчил гэж зааж өгч байгаа нь тэр байх. Хэдийгээр стандарт хэмжээ ч гэсэн ганц хүнд үл ялиг бага хэмжээтэйг савлаад өгөхөд бид нар лав тоохгүй шд. Гэтэл энд хэзээ ч тэгэхгүй.
Жишээ 2.
Хоёр хүүхэдтэйгээ харанхуйд замын хажуугаар алхаж явлаа. Гэтэл туслах замаас байшин дундаас машин гарч ирээд төв зам руу нийлэх гээд зогслоо. Яг бид нарын явж байсан замыг таглаад зогсчихлоо. Энэ тохиолдолд монголд яадаг билээ, үйлийн лайтайгаараа явган зорчигч өнөө машиныг тойрч гардаг биз дээ. Машин доторх хүний хувьд явган хүн үл үзэгдэгч нөмрөг нөмөрсөн мэт тоож харах ч үгүй. Тэгвэл энд яадаг вэ? Өнөө машин шууд ухрах араандаа хийгээд хойшоо ухарч өгөөд дээрээс нь гэрлээ унтрааж өгнө. Бид нарыг урдуур нь өнгөрсний дараа гэрлээ асааж урагшилж ирээд зам руу нийлж байгаа юм даа. Энд явган хүн дугуйтай хүн хоёр л машиныг дээрэлхэнэ /гэхдээ хуулийн хүрээнд/.
Жишээ 3.
Бага сургуулийн хичээлийн эрхлэгч нь хүүхдүүдтэйгээ сургуулиа цэвэрлээд зогсож байдаг гэж урьд нь хэлж байсан. Тэгвэл захирал нь яадаг бол? Өглөө болгон охины сургуулийн захирал нь гудамжинд гараад зогсчихсон хүүхдүүдээ ирэхийг харна, булан тохой бүрийн аюулгүй байдлыг шалгаж үзнэ, уулзвар болгон дээр очиж дарцагтай сайн дурынхантай уулзаж мэнд мэдэнгээ баярласан талархсанаа илэрхийлнэ. Бүр өглөө болгон шүү. Хүүхдүүдийн гол явдаг гудамжаар сургууль цуглаж дуустал эргүүл хийгээд алхаад явж байдаг. 
Жишээ 4.
Дэлгүүр болгон бонус карттай байдаг. Худалдан авалт хийх тоолондоо өнөө картаа уншуулж оноо цуглуулна. Заримдаа дэлгүүрээр хальт дайраад ганц 100 иений бохь чихэрхэн авах хэрэг гарна. Тэр тоолонд кассны хүмүүс заавал бонус карт байгаа эсэхийг лавлана. Хичнээн бага мөнгөн дүнтэй худалдан авалт хийж байсан ч хичнээн их оочер дараалалтай ачаалал их байсан ч заавал тэр карт байгаа эсэхийг асуудаг, байвал уншуулж өгдөг. Огт төвөгшөөлгүйгээр. 

Санаанд орж байгаа нь энэ байна. Цаашид үргэлжлүүлнээ.

...

Охин харь гаригийн хүнтэй кино үзэж сууснаа,
-Хэн анх энэ харь гаригийн нисдэг таваг гэж ярьсан юм болоо?
Хүү,
-Лам.
Охин:
-Яагаад?
Хүү:
-Өө тэд нар чинь юу ч ярьж мэдэх улс гэнээ хахаха. 

Монголын дунд сургуулиудын байдал

Өнөөдөр үүнийг олж уншаад сэтгэлээр их уналаа. Хөөрхий манай хүүхдүүд. Ийм байгаа хүүхдүүд том болоод хэн болох уу, цаашид яаж явах юм. Бүүр цаашилбал манай улсын ирээдүй юу болох бол.  Нам мам энээ тэрээ нь ч яахав. Хамгийн гол нь ийм судалгаагаар ийм үнэлгээ авсан гэдэг нь үнэн байна. Өөрөөр хэлбэл монголын ЕБС-н өнөөдрийн байдал ийм л байна.

Отгонбаярын нууж байсан “F” үнэлгээ

МАН засаг барьсан он жилүү­дэд, Боловсролын сайдаар Ё.От­гонбаяр ажилласан цаг хугацаанд номын хуудас эргээд л байж, Мон­голын үрс юу ч суралгүй явсаар байж. Байдал ийм дор орсныг сайд Ё.Отгонбаяр ажлаа өгөх хүртлээ нууж дарж байжээ. Үүний нотолгоо нь Олон улсын боловс­ро­лын үнэлгээний нийгэмлэг, Гер­маны өгөгдөл дата боловсруулах төв, АНУ-ын Бостон коллеж, Ка­надын статистикийн газар хамт­ран хийсэн "ТИМСС ба ПИРЛС 2011" судалгааны дүн юм. Уг су­далгааны дүнгээр Монголын ерөн­хий боловсролын сургуулийн су­рагчдын сурлагын чанарын дүг­нэлт олон улс дахь хамгийн доод түвшин буюу "F" үнэлгээ авчээ. Тус судалгааны байгууллагад тухайн үеийн БСШУЯ-ны зүгээс 1.5 сая ам.доллар төлсөн байна. Яамны бүтэн жилийн төсвийн тал хувийг тушаан байж хийлгэсэн судал­гааны дүн Монголын хүүхдүүдийн боловсролын түвшин шалан дээр байгааг нотолсон хэрэг болжээ. Сонгуулийн дүнд муугаар нө­лөөлнө гэж үзсэн бололтой тухайн үеийн яамны удирдлагууд судал­гааны дүнг хав дарсан байна. Аль дөрөвдүгээр сард хийгдсэн су­далгааны дүн уржигдархан олон түмэнд дэлгэгдлээ. Эцэг эхчүүд бид үр хүүхдүүдээ ямар түвшинд суурь боловсрол эзэмшиж байгааг ха­раад гутарлаа. Засаг солигдоогүй бол энэ мэтийг нуусаар, бүх асуу­дал окей гэж ойлгуулсаар дуусгах байжээ. Ё.Отгонбаяр сайд, МАН-ын дарга нар олон зүйлийг ард түм­нээс нуусан байж болно. Харин үр хүүхдүүдийнх нь хувь заяаг ээж ааваас нь нууж болохгүй байсан юм. Тухайлбал, сайд асан Ё.От­гонбаяр та боловсролын систе­мийн шинэчлэл нэртэй төсөл бо­ловсруулаад тэрбумаар нь мөнгө угааж байсан нөхдийг нууж болно. Харин түмний үр хүүхдийн боловс­ролын чанар шалан дээр унасныг нуусан тань дэндүү муухай хэрэг болжээ. Үүний чинь төлөө таныг Их хурлын гишүүний сэнтийгээс буул­гамаар байна. Та болоод танай намын дарга нар жилийн 18000 ам.долларын төлбөртэй америк сургуульд хүүхдээ сургадаг байж болно. Харин өөрсдийн хүүхдүү­дийн сурч байгаа орчин шигээр ардын хүүхдүүдийг ойлгож болох­гүй байсан юм. Та бүхний амьдрал тасарсаан тасарсан. Харин ард түмний амьдрал бол ахиж дэв­жээгүй хэвээр байгаа. Хэдэн бор хүүхэд нь нэг ширээн дээр гурав дөрвөөрөө шахцалдаж суугаад хичээлээ хийж байгаа. Үүнээс болж Монголын хүүхдүүдийн 68 хувь нь ямар нэг ужиг өвчний шинж тэм­дэгтэй болсон судалгааны дүн хүртэл гарсныг ноён сайдтан мэдэж байсан уу, үгүй юу. Наад захын ийм л юмыг ойлгохгүй, мэдрэхгүй Боловсролын сайдтай байсан нь монголчуудын эмгэнэл юм. 

Олон улсад боловсролын ча­нарын баталгаа болдог дээрх судалгааны "ПИРЛС"-аар дөрөвдү­гээр ангийн сурагчдын унших чад­варын түвшнийг судалсан бол ТИМСС нь дөрөв болон наймду­гаар ангийн сурагчдын математик, байгалийн ухааны мэдлэгийн түв­шинг тогтоосон юм билээ. Тус судалгаанд 80 гаруй улс орон хамрагдсанаас манай улс анх удаа оролцсон аж. Судалгаанд хотын 12, хөдөө, орон нутгийн 28 сур­гуулийн дөрөвдүгээр ангийн 43 бүлгийн 1313 сурагч, наймдугаар ангийн 40 бүлгийн 1297 сурагч, тэдний эцэг эх идэвхтэй хамрагд­сан байна.  

Судалгааны дүнг дүгнэх явцад л эхнээсээ муу дүн авч эхэлжээ. Наад зах нь сургуулиас ирүүлсэн сурагчийн овог, нэр, төрсөн онтой холбоотой мэдээллээс эхлээд их алдаатай, тэр бүү хэл зарим багш, сургууль хэдэн хүүхэдтэйгээ  ч мэдэхгүй байсан байна. Тестийн шалгалтын ерөнхий үзүүлэлтээс харвал манай улсын дөрөвдүгээр ангийн сурагчдын  хувьд бичгийн хэв муухай, алдаатай бичдэг, ун­шаад ойлгох чадвар сул байна. Хот, хөдөөгийн зарим сургуулийг харьцуулан нарийвчилсан судал­гаагаар хотын захын зарим сур­гууль хөдөөгийн сургуулиас илт муу байжээ. Хөдөөгийн сурагчдын үзүүлэлт хотынхоос доогуур  бо­ловч бичгийн хэв сайн, хариулах чадвар чанартай байсан байна. Ер нь бол сурагчдын унших, ойлгох чадвар муу байгаа нь тестийн шалгалтын үеэр зөв хариултыг таамгаар сонгох, хариултыг баг­цаалан хайж байгаагаас тодорхой харагдсан гэж судалгааг гардаж хийсэн мэргэжилтнүүд дүгнэлтдээ тусгажээ. Ийнхүү судалгаанд оролцсон дөрөвдүгээр ангийн сурагчдын сурлагын чанарыг хан­галтгүй гэж үзсэн бол наймдугаар ангийн сурагчдын тестийн дүнг маш муу гэж дүгнэсэн байх юм. Тухайлбал, Улаанбаатарын сур­гуулиудын математикийн дундаж дүн 28 хувь, байгалийн ухаан 33.6 хувь гэсэн үнэлгээ авсан байхад Баян-Өлгий аймгийн сургуулиуд математик 14.9 хувь, байгалийн ухаан 17.0 хувь гэсэн үнэлгээ авчээ. Нэгтгээд улсын хэмжээнд дүгнэвэл манай улс 39.6 хувь буюу олон улсын үнэлгээгээр "F" үнэлгээ авчээ. Ийм л муу үр дүнтэй гарсан Монголын боловсролын салбарыг шинэчлэлийн Засгийн газар хүлээн авч байгаа бололтой. Хэдий хугацаанд, ямар үр дүн гаргаж ажиллахыг мэдэхгүй байна. Харин бодит үнэн гэвэл нийтээрээ нийлэг шахуу болчихсон Монголын бага дунд боловсролыг өмнөх засгийн нөхөд Кембирж мембирж гэсэн яриагаар хуурч өнөөдөрт хүрсэн байсан нь л үнэн байна.

Эх сурвалж

Таргалалт ба хоол хүнсний илчлэг чанар

Энэ постыг 2 жилийн өмнө анх дөнгөж блогоо нээж байхдаа бичиж байжээ. Сая статистикаа хараад сууж байсан энэ постыг гүүглээр их хайж их олон хүн уншсан байх юм. Тэгэхээр нь хүмүүст сайн хүрэг гэж бодоод дахиад оруулчихлаа.

 
Ойрын үед жин нэмэх явдалтай эрс дайн зарлаж байгаа болохоор хоол хүнс таргалалтын талаар нэг юм бичье гэж бодлоо. 

Таны биед хуримтлагдсан 7,000 ккал илчлэг нь 1 кг өөх болж биед чинь үлддэг гэж энд  бичсэн байна. За тэгвэл хүн өдөрт хэдэн ккал энерги зарцуулж түүнийгээ нөхөхийн тулд хичнээн хэмжээний ккал илчлэг бүхий хоол хүнс идэх ёстой вэ гэдгийг цөмөөрөө тооцох гээд үзье. Эсвэл эсрэгээрээ бид хэдий хэмжээний юм идчихээд түүнээсээ хэдийг нь зарцуулаад хэд нь гэдэс гүзээ болж үлдээд байгааг тооцъё. Энд би энд тэндээс олсон уншсан мэдээллээ бөөгнүүлэх гэж оролдлоо. 

Дахиад л японы бага сургуулийг магтан дуулъя

Магтах ч үг олдохгүй юм дөө. Юу юу сургаж байгааг та нар ингэж над шиг өдөр тутам мэдэрдэг ч болоосой. Би өөрөө монгол сургууль цэцэрлэгт хүүхдүүдээ өгч байгаад энд ирээд үргэлжлүүлж байгаа болохоор сургалтын стандартын ялгааг аймаар мэдэрч байна. Сургуульд дан ганц тоо бодох унших бичихийг заахаас гадна хэл ярианы хөгжил, гар урлал, гарын ур дүй, биеийн хөгжил, хөгжмийн зэмсэг тоглож сурах гэх мэт өчүүхэн жижиг мөртлөө амьдралд нэн хэрэгтэй зүйлсийг их заах юмаа.

Уран зохиолын хичээл

Хонь зулзагална гэж ярьдаг болжээ одооны хүүхдүүд. Тэгсэн арван жилийн программд нь уран зохиолын хичээл хасчихсан байх юм. Сэтгүүлч зохиолчид хуучны учир мэддэг хүмүүс манай улсыг устгах бодлого төр засгийн хэмжээнд явагдаад байна гэж хардах нь ч аргагүй юм.
Өчигдөр 2 хүүхэддээ "Унага урт сайхан зоотой, уужим сайхан ташаатай, хөлдөө жороотой, хүзүүндээ молцогтой, чонон хоёр чихтэй, цолмон хоёр нүдтэй..." гээд шүлгийг үг бүрийн утгыг нэг бүрчлэн тайлбарлаж өглөө. Жишээ нь урт сайхан зоотой гэж юу гэсэн үг вэ гэсэн чинь манай 2 урт сайхан хүзүүтэй гэх. Тэгээд л үглэн дуулан байж урт сайхан зоо нуруутай гэж байгаа юм гээд л зааж өглөө. За тэгээд цаашлаад жороо морь яаж явдгийг дөрвөн хөллөж давхиж баахан үзүүллээ. Би өөрөө хотын хүүхэд. Хөдөө тоотой л явж байсан. Жороо морь унах нь бүү хэл жирийн морь ч тоотой унаж үзсэн. Тэгээд жороо морины явдлыг яаж мэддэг болсон бэ гэвэл ном ном номноос.
Энэ боловсролын яамныхан тэр заавал унших ёстой ч билүү дунд сургуулийн хичээлийн программд оруулах ёстой ч билүү номын жагсаалтаа хурдхан гаргаад уран зохиолын хичээлийг буцаад албан ёсоор ордог болгомоор юм. Манай охины ангид Уншлагын хичээл гээд тусгай хичээл ордог. Түүн дээрээ японы хөөрхөн хөөрхөн жижигхэн зохиолууд уншаад ойлгосноо өөрсдийн үгээр бичдэг, бас нэг нэгээрээ илтгэл бэлдэж самбарын өмнө гарч ярьдаг гэж байгаа юм. Дөнгөж 3-р анги шүү дээ. Ер нь аль ч улс дунд сургуулийн хөтөлбөртөө тухайн улс орны хэл уран зохиолын хичээлийг заавал оруулдаг. Энэ нь бүр тусгай бодлогоор тодорхойлогддог. Тэгэхэд монголын боловсролын систем программаасаа уран зохиолын хичээлийг хасаад хаячихсан ч байх шиг. Юу ч гэхэв, хэлэх үг олдохгүй юм.

Өөр блог нээдэг юмуу?

Мэргэжлийн талын юм бичдэг өөр блог нээдэг юмуу? Эсвэл эндээ авгай хүүхэд хоол ундтайгаа холиод бичдэг юмуу? Хааяа нэг мэргэжлийн талын ч гэх юмуу нийгмийн ч гэх юмуу юм бичмээр байх юм, гэтэл энд ердөө ч зохицохгүй санагдаад байх юм.

iPhone 5 авлаа /дахин оруулав/

Японд ирснээс хойш Apple-ын бүтээгдэхүүн хэрэглэж үзээд энэ хазсан алимны улаан фен болчихлоо. Эхлээд лабын макпро хэрэглэж үзээд сураад таалагдаад өөртөө нэгийг авчихлаа. Дараа нь энд чинь iphone жирийн хэрэглээ болохоор аргагүйн эрхэнд холбоо барих юмтай болох гээд авсан юм. Тэгээд өөрөө хэрэглэж үзээд мэдрээд ирэхээр энэ iDevice-уудад чинь шууд донтдог юм байнаа. За тэгээд iPhone 5 гарсан сургаар 9 сарын 20-нд захиалга өгсөн юм.

Хөгжилтэй ярианууд

Ойрд манай гэрт болсон ярианууд.
Хүү:
-Чи ингэж уншдаг. Эр-тээ урь-дын ца-гт гэж удаан уншдаг.
Охин:
-Тэгвэл чи өөрөө уншиж чаддаггүй биз дээ.
Хүү:
-Би чалчаа болохоор унших хэрэг байхгүй ээ.
.....

-Ээжээ, энэ аниа намайг хичээл хий гээд зодоод.

-Битгий хов зөөгөөд бай.

-Би хов зөөгөөгүй ээ. Болсон процессийг яриад байна шдээ. Та одоо ойлго л доо.
....
Охин:
-Би монголд очоод усан гахай юмуу туулай авахаа болилоо. Харин зараа авдаг юмуу?

-Яагаад?
-Хэтэрхий эгдүүтэй болохоор би биеэ барьж чадалгүй базаад алчихаж магадгүй. Харин зарааг бол базаж чадахгүй шд. 
Хүү:
-Хөөе чи тэгвэл миний гөлөгнөөс хол байгаарай.
...
Манай хүү их янгууч юм л даа. Тэгсэн нэг удаа "Аймаар өргөс зоогдчоод аймаар өвдөөд байна" гээд болдоггүй. Бараг нүдэнд харагдахгүй юман дээр янгуучлаад байгаа нь ойлгомжтой байлаа. Тэгээд аваад өгөх гэсэн чинь өнөө өргөс нь хэтэрхий жижигхэн болохоор би олж хардаггүй ээ. Тэгсэн хүү "Таны хараа улам муудаад байгаа юмуу даа. Ийм аймаар өргөс хүүгийн чинь биед зоогдчоод байхад л харахгүй байгаан" гээд үглээд унадаг байна шүү.
...
Байхгүй ардуур манай 2 зодолджээ. Зодолдохоороо аймаар дуу чимээ гаргадаг байхгүй юу. Би бүр хажуу айл, гудамжаар яваа хүн амьтнаас их санаа зовдог юм.
-Та хоёр муудалцаж зодолдоо юу?
-Энэ чинь диваны ардуур хичээл хийхгүй гэж нуугдаж орчоод. Би бүр арай гэж чирч гаргалаа шд.
-Пээ тэгвэл та хоёр ч ёстой аймаар орилолдож чарлалдсан юм байна даа тийм үү.
Хүү:
-Та байгаагүй нь ч болсон. Байсан бол ёстой айсандаа ухаан алдах байсан юм. Бид хоёр тийм аймаар байсан.
Яанаа хүн амьтан юу гэж бодсон болоо. Ёстой байгаагүй нь ч болж.  
....
Манай хүү цэцэрлэгийнхээ багш нарт "Манай аав Тоторо" гээд гэдсээ бүдүүн болгож үзүүлсэн гэсэн. Багш нар нь савж унаад аавыгаа цэцэрлэг дээрээ авчраарай гэсэн гэнээ.
....
Цэцэрлэгийн багш нь хэлж байна.
-Танай хүү зүгээр үед бид нарын ярьж хэлж байгааг маш сайн ойлгоод байгаа мөртлөө буруу юм хийчихээд намайг болохгүй гэхээр "Би монгол хүн. Япон хэл мэдэхгүй" гээд японоор хэлээд байх юм. Түүнийг хэлэхийг нь болиулж өгөөч.
 ....

-Танай хүү бүх биеэ шавраар бүрхчээд зоомбий гээд ангийнхаа хүүхдүүдийг араас нь хөөгөөд.
-Тэгээд яасан?
-Бид нар бүх хувцсыг нь тайлж байгаад зүлэг усалдаг шүршүүрээр шүршиж угаасан юм.
Гэртээ ирээд чи тийм хэрэг хийгээд тэгэж угаалгаа юу гэсэн чинь,
-Намайг ёстой яг машин угааж байгаа юм шиг угаадаг байна шд манай багш нар.